Het classificeren van onderzoek op basis van disciplines is van fundamenteel belang voor tal van toepassingen. In het verleden gebruikten verschillende rapporteringsinstanties in Vlaanderen hun eigen classificatiesystemen, die waren ontwikkeld op basis van de wensen en behoeften van die instantie. In Vlaanderen resulteerde dit in drie verschillende classificatiesystemen voor onderzoeksdisciplines, namelijk deze van FWO, FRIS en de VLIR. Deze versnippering zorgde voor onnodige complexiteit en administratieve rompslomp.
Om de administratieve verslaggeving voor onderzoekers en instellingen te vereenvoudigen, heeft ECOOM-Interoperabiliteit in opdracht van de Vlaamse overheid de Vlaamse Standaard Onderzoeksdisciplines (VODS) ontwikkeld. De VODS is een uniform classificatiesysteem voor onderzoeksdisciplines. Het vervangt en integreert de drie vorige Vlaamse classificatieschema's voor onderzoeksdisciplines in één enkel, allesomvattend schema met 4 hiërarchische niveaus, dat gebaseerd is op het internationale classificatieschema van de OESO voor onderzoeks- en ontwikkelingsgebieden (FORD).
De VODS is een zeer veelzijdig classificatieschema. Het is ontworpen om alle onderzoeksactiviteiten in Vlaanderen (zowel fundamenteel als toegepast onderzoek) te categoriseren, wordt gebruikt door alle belanghebbenden in Vlaanderen (universiteiten, hogescholen en andere onderzoeksinstellingen) en maakt het mogelijk om onderzoeksinformatie rechtstreeks aan Vlaamse en internationale instanties te rapporteren zonder verdere omzetting. Het zorgt ook voor zichtbaarheid van het Vlaamse onderzoek op het FRIS-onderzoeksportaal (https://www.researchportal.be/). De VODS wordt momenteel gebruikt als standaard voor onderzoeksverslaggeving in Vlaanderen.
Structuur van de Vlaamse Onderzoeksdiscipline Standaard
De Vlaamse Onderzoeksdiscipline Standaard (VODS) is zo ingedeeld dat uniformiteit en bruikbaarheid verzekerd zijn:
Hiërarchische structuur: De VODS is een hiërarchisch classificatiesysteem met vier niveaus. Elke discipline krijgt een unieke code van twee cijfers en neemt de codes van de hogere niveaus over. Zo kan de positie van een discipline binnen de totale structuur duidelijk worden geïdentificeerd. Door deze hiërarchie en granulariteit is de VODS geschikt voor diverse belanghebbenden en doeleinden.
Duidelijke definities: Elke discipline in de VODS gaat vergezeld van een nauwkeurige definitie. Deze definities verduidelijken de betekenis van elke term en geven aan welke disciplines ermee verband houden. Deze semantische verrijking verhoogt de kwaliteit van het classificatiesysteem, bevordert een gemeenschappelijke taal in onderzoeksrapporten en verbetert de interoperabiliteit van gerapporteerde gegevens.
"Niet elders geclassificeerd’ categorieën: Elke set disciplines op het laagste niveau bevat een categorie ‘niet elders geclassificeerd’, herkenbaar aan een code die eindigt op ‘99’. Deze restcategorieën zijn van cruciaal belang voor het opsporen van ontbrekende of nieuw opkomende disciplines. ECOOM-Interoperabiliteit analyseert deze categorieën regelmatig en werkt de VODS op basis hiervan bij.
Interdisciplinaire onderwerpen: Naast de hiërarchische boomstructuur belicht de VODS ook drie specifieke interdisciplinaire onderwerpen. Deze onderwerpen vertegenwoordigen onderzoek dat methoden en/of technieken uit wezenlijk verschillende disciplines combineert, waardoor synergetische onderzoekspraktijken ontstaan. De huidige versie van de VODS omvat drie interdisciplinaire onderwerpen:
Architectuur
Mobiliteit
Nanotechnologie
Gebruik van de Vlaamse Onderzoeksdiscipline Standaard
De Vlaamse Onderzoeksdiscipline standaard wordt momenteel gebruikt door verschillende kennisinstellingen en voor diverse doeleinden:
Human Resources in Research Flanders (HRRF) project (ECOOM HR in R&D)
Ad-hoc analyses en rapportage over onderzoeksactiviteiten en expertise binnen Vlaamse onderzoeksorganisaties.
De VODS wordt ter beschikking gesteld via een CC-BY-NC license. Als u de VODS wil gebruiken, stuur ons dan een mail, zodat we onze lijst met gebruikers up-to-date kunnen houden.
U kunt de Vlaamse Onderzoeksdiscipline Standaard hier aanvragen.
Concordantietabellen met (inter)nationale classificaties
Concordantieschema's zijn essentiële hulpmiddelen die disciplines binnen de Vlaamse Onderzoeksdiscipline Standaard in kaart brengen ten opzichte van andere classificatieschema's voor onderzoeksdisciplines. Deze schema's standaardiseren de mapping, zodat alle gebruikers met dezelfde conversies werken en de analyse van gegevens wordt vergemakkelijkt, vooral voor longitudinale studies.
Elk concordantieschema biedt een mapping in twee richtingen:
Achterwaartse mapping: Van de VODS naar een ander classificatiesysteem. Elke VODS-discipline wordt gemapt naar ten minste één overeenkomstige discipline in het andere systeem. Er wordt speciale aandacht besteed aan het waarborgen van een uitgebreide dekking, waarbij elke VODS-discipline wordt gemapt en alle disciplines in het doelsysteem ten minste één VODS-mapping krijgen.
Voorwaartse mapping: van het andere classificatieschema naar de VODS. Deze mapping is afgeleid van de achterwaartse mapping, waardoor elke discipline uit het externe schema wordt gemapt naar ten minste één VODS-discipline.
De volgende concordantieschema's zijn beschikbaar:
Concordantietabel OECD Fields of Research & Development (FORD)
De concordantietabellen worden ter beschikking gesteld via een CC-BY-NC license.
Stuur ons een e-mail als u van plan bent ze te gebruiken, zodat we een bijgewerkte lijst van gebruikers kunnen bijhouden.
Meer informatie
Voor meer details over de ontwikkeling van de Vlaamse Onderzoeksdiscipline Standaard verwijzen we u naar:
Neyens E., Araboeli, T., Ali Eldin, A., Poelmans, H. (2025). The Flemish Research Discipline Standard: Review and update procedure. Knowledge Organisation, 52(1), 39354; https://doi.org/10.31083/KO39354
Vancauwenbergh, S., Poelmans, H. (2019).
The creation of the Flemish research discipline list, an important step forward in harmonising research information (systems). Procedia Computer Science, 146, 265-278.
Vancauwenbergh, S., Poelmans, H. (2019).
The Flemish Research Discipline Classification Standard: A Practical Approach. Knowledge Organization, 46(5), 354-363.
